Przykładowa notatka » Historia » Wersja 5
Wersja 4 (Aleksandra Sekuła, 2021-03-04 11:24) → Wersja 5/24 (Aleksandra Sekuła, 2021-03-04 11:25)
h1. Przykładowa notatka edytorska o uwspółcześnieniach
h2. Uwspółcześnienia (0.4; wybrane przykłady typowych i charakterystycznych zmian)
h3. Interpunkcja
Przeciwnie, rad bym był ruszyć w szeroki świat, napatrzeć się ludziom i krajom, oraz zaznać wszelakich przygód. -
Przeciwnie, rad bym był ruszyć w szeroki świat, napatrzeć się ludziom i krajom oraz zaznać wszelakich przygód.
(...) wrażenie nauk ojca pierzchło, i jąłem na nowo snuć marzenia, unoszące mnie daleko za lądy i morza (...) -
(...) wrażenie nauk ojca pierzchło i jąłem na nowo snuć marzenia unoszące mnie daleko za lądy i morza (...)
h3. Fleksja
Zmodernizowano końcówki fleksyjne wyrazów w narzędniku i miejscowniku l. poj. r. ż. i r. n. oraz narzędniku l. mn.: -em, -emi; np.:
w zaklętem - w zaklętym
(o) tem (pięknie) - tym
niem - nim
niczem - niczym
towarzyskiem - towarzyskim
poczem - po czym
przedewszystkiem - przede wszystkim
mię - mnie
swoję – swoją
patrzała - patrzyła (z dwóch form dopuszczalnych wybrano tę o mniej archaicznym brzmieniu)
aniołkowie głaskali - aniołki głaskały (uwspółcześniono formę archaiczną)
biegnąć - biec
rajskimi uśmiechy - rajskimi uśmiechami
h3. Pisownia joty
Uwspółcześniono pisownię przyswojonych wyrazów obcego pochodzenia z jotą: np.:
lilij - lilii
miljony - miliony
liberji - liberii
komedya - komedia
historja - historia
waryacye - wariacje
h3. Pisownia łączna i rozdzielna
przytym - przy tym
przedemną - przede mną
z pod - spod
z tąd - stąd
z nad - znad
strzedz - strzec
poczem - po czym
przedewszystkiem - przede wszystkim
Konsekwentnie uwspółcześniono pisownię z -by np.
wtedybym - wtedy bym
któryby - który by
h3. Pisownia wielką literą:
(...) przy drzwiach go dopadłszy, Boże drogi! czegośmy mu nie nagadały! jakimiśmy go miłymi, serdecznymi słowy nie osypały! - (...) przy drzwiach go dopadłszy, Boże drogi, czegośmy mu nie nagadały! Jakimiśmy go miłymi, serdecznymi słowy nie osypały!
h3. Składnia:
wydawało mu się mądrem i doskonałem -
wydawało mu się mądre i doskonałe (w związku ze zmianą rządu czasownika)
na kawałku, który wolnym został -
na kawałku, który został wolny (tu również zmiana szyku wyrazów)
h3. Szyk wyrazów:
na kawałku, który wolnym został -
na kawałku, który został wolny
h3. Ubezdźwięcznienia / Udźwięcznienia: Ubezdźwięcznienia:
z pod - spod
z tąd - stąd
strzedz - strzec
módz nizkim - móc
niskim
h3. Zmiany leksykalne (w tym ortograficzne):
oglądnęła - obejrzała (zamieniono regionalizm małopolski na formę ogólnopolską)
kędy - gdzie (zastąpiono słowo archaiczne współczesnym; zmiana wyjątkowa - najczęściej w tłumaczeniach tekstów przeznaczonych dla dzieci)
Eskimka - Eskimoska (zmiana zgodnie ze współczesną formą)
wziąść - wziąć
passya - pasja
h3. Ponadto dokonano następujących zmian:
mówić prawdę, choćby przykrą była -
mówić prawdę, choćby była przykra
Dokonano zmiany w zakresie składni (przykrą - przykra) oraz szyku zdania, ponieważ tekst jest skierowany do dzieci z pierwszych lat szkoły podstawowej i należy zadbać o jego klarowność językową. Decyzję o daleko idącej modyfikacji tekstu przesądziło również to, że w tym przypadku mamy do czynienia z tłumaczeniem, a nie oryginalnym tekstem polskim
Przywrócono zgodnie z oryginałem imiona głównych bohaterów - Kaj i Gerda, zamiast: Jaś i Marysia.
h2. Uwspółcześnienia (0.4; wybrane przykłady typowych i charakterystycznych zmian)
h3. Interpunkcja
Przeciwnie, rad bym był ruszyć w szeroki świat, napatrzeć się ludziom i krajom, oraz zaznać wszelakich przygód. -
Przeciwnie, rad bym był ruszyć w szeroki świat, napatrzeć się ludziom i krajom oraz zaznać wszelakich przygód.
(...) wrażenie nauk ojca pierzchło, i jąłem na nowo snuć marzenia, unoszące mnie daleko za lądy i morza (...) -
(...) wrażenie nauk ojca pierzchło i jąłem na nowo snuć marzenia unoszące mnie daleko za lądy i morza (...)
h3. Fleksja
Zmodernizowano końcówki fleksyjne wyrazów w narzędniku i miejscowniku l. poj. r. ż. i r. n. oraz narzędniku l. mn.: -em, -emi; np.:
w zaklętem - w zaklętym
(o) tem (pięknie) - tym
niem - nim
niczem - niczym
towarzyskiem - towarzyskim
poczem - po czym
przedewszystkiem - przede wszystkim
mię - mnie
swoję – swoją
patrzała - patrzyła (z dwóch form dopuszczalnych wybrano tę o mniej archaicznym brzmieniu)
aniołkowie głaskali - aniołki głaskały (uwspółcześniono formę archaiczną)
biegnąć - biec
rajskimi uśmiechy - rajskimi uśmiechami
h3. Pisownia joty
Uwspółcześniono pisownię przyswojonych wyrazów obcego pochodzenia z jotą: np.:
lilij - lilii
miljony - miliony
liberji - liberii
komedya - komedia
historja - historia
waryacye - wariacje
h3. Pisownia łączna i rozdzielna
przytym - przy tym
przedemną - przede mną
z pod - spod
z tąd - stąd
z nad - znad
strzedz - strzec
poczem - po czym
przedewszystkiem - przede wszystkim
Konsekwentnie uwspółcześniono pisownię z -by np.
wtedybym - wtedy bym
któryby - który by
h3. Pisownia wielką literą:
(...) przy drzwiach go dopadłszy, Boże drogi! czegośmy mu nie nagadały! jakimiśmy go miłymi, serdecznymi słowy nie osypały! - (...) przy drzwiach go dopadłszy, Boże drogi, czegośmy mu nie nagadały! Jakimiśmy go miłymi, serdecznymi słowy nie osypały!
h3. Składnia:
wydawało mu się mądrem i doskonałem -
wydawało mu się mądre i doskonałe (w związku ze zmianą rządu czasownika)
na kawałku, który wolnym został -
na kawałku, który został wolny (tu również zmiana szyku wyrazów)
h3. Szyk wyrazów:
na kawałku, który wolnym został -
na kawałku, który został wolny
h3. Ubezdźwięcznienia / Udźwięcznienia: Ubezdźwięcznienia:
z pod - spod
z tąd - stąd
strzedz - strzec
módz nizkim - móc
niskim
h3. Zmiany leksykalne (w tym ortograficzne):
oglądnęła - obejrzała (zamieniono regionalizm małopolski na formę ogólnopolską)
kędy - gdzie (zastąpiono słowo archaiczne współczesnym; zmiana wyjątkowa - najczęściej w tłumaczeniach tekstów przeznaczonych dla dzieci)
Eskimka - Eskimoska (zmiana zgodnie ze współczesną formą)
wziąść - wziąć
passya - pasja
h3. Ponadto dokonano następujących zmian:
mówić prawdę, choćby przykrą była -
mówić prawdę, choćby była przykra
Dokonano zmiany w zakresie składni (przykrą - przykra) oraz szyku zdania, ponieważ tekst jest skierowany do dzieci z pierwszych lat szkoły podstawowej i należy zadbać o jego klarowność językową. Decyzję o daleko idącej modyfikacji tekstu przesądziło również to, że w tym przypadku mamy do czynienia z tłumaczeniem, a nie oryginalnym tekstem polskim
Przywrócono zgodnie z oryginałem imiona głównych bohaterów - Kaj i Gerda, zamiast: Jaś i Marysia.