Przypisy - wytyczne ogólne » Historia » Wersja 16
Wersja 15 (Marta Niedziałkowska, 2011-07-22 10:43) → Wersja 16/22 (Marta Niedziałkowska, 2011-07-22 10:44)
h1. Przypisy - wytyczne ogólne
h2. Modyfikowanie istniejących przypisów - *wersja 0.3*
Edytowany tekst może już być opatrzony przypisami. Mogą być to:
[[przypisy autorskie]]
[[przypisy tłumacza]] - czyli przypisy pochodzące od autora przekładu danej pozycji literackiej
Oznaczone są one tagami (znacznikami): *<pt>...<pt>*.
Do tego rodzaju przypisów stosują się te same zasady co do przypisów autorskich: zasadniczo nie modyfikujemy ich, poprawiając jedynie literówki i interpunkcję, a w razie stwierdzenia błędu merytorycznego dodajemy komentarz od redaktorki/redaktora WL ujęty w nawiasy kwadratowe i odpowiednio podpisany.
Przejrzenie i redakcja przypisów tłumacza należy do zadań przy tworzeniu *wersji 0.3* tekstu przygotowywanego do publikacji.
[[przypisy redakcji źródła]] - przypisy pochodzące od redakcji wydania z którego zaczerpnięto edytowany tekst.
Przypisy redakcji źródła oznaczone są tagami (znacznikami): *<pr>...<pr>*.
Mogą one być włączone do wydania tekstu w bibliotece WL, jeśli nie są objęte *prawem autorskim*, tzn. jeśli redaktor zmarł odpowiednio dawno albo jeśli udostępnił on wyniki swojej pracy na wolnych licencjach. Ten rodzaj przypisów *możemy modyfikować uzasadnionych przypadkach*:
* gdy zawierają *literówki* lub *błędy interpunkcyjne*
* gdy zawierają *błędy rzeczowe*
* gdy są niewyczerpujące bądź wymagają od czytelnika specjalistycznej wiedzy (np. językoznawczej)
* gdy są zredagowane w sposób niezrozumiały dla współczesnego czytelnika
* gdy ich treść się zdezaktualizowała i nie odpowiadają już obecnemu stanowi wiedzy
Jeśli zmiany wprowadzone w treści przypisu redakcji źródła nie mają jedynie charakteru estetycznego (poprawienie literówek i interpunkcji), ale *merytoryczny*, powinniśmy także *zmienić otaczające je tagi* (znaczniki) z <pr>...<pr> na: *<pe>...<pe>* (czyli tagi przypisu edytorskiego).
Przejrzenie i redakcja przypisów redakcji źródła należy do zadań przy tworzeniu *wersji 0.3* tekstu przygotowywanego do publikacji.
[[przypisy edytorskie]] - czyli przypisy dodawane przez redakcję WL, podczas tworzenia *wersji 0.5* przygotowywanego do publikacji utworu.
Dostrzeżone w treści przypisów edytorskich błędy merytoryczne, językowe lub literówki należy *koniecznie poprawić*.
h2. Skróty stosowane w przypisach
W przypisach stosować powinniśmy *zestandaryzowaną pisownię skrótów*. Piszemy np. red., nie: redakc.; fr., nie: franc., gr., nie: grec.; lm, nie: l. mn. itd. Pisownię powszechnie stosowanych skrótów należy oprzeć na zaleceniach współczesnych wydań *słowników PWN* (tam także należy sprawdzać pisownię skrótów w przypadku wszelkich wątpliwości; w przypadkach nietypowych można sięgnąć do specjalnych słowników skrótów tego wydawnictwa).
Opracowaliśmy listę typowych, najczęściej używanych skrótów.
[[Lista skrótów|Lista skrótów stosowanych w przypisach]]
[[Lista skrótów biblijnych|Lista skrótów biblijnych]]
h2. Interpunkcja i znaki specjalne
Przyjęliśmy następującą notację interpunkcyjną:
*Znak pauzy* (em-dash) zapisujemy jako --- oddzielone spacjami, czyli za pomocą trzech dywizów (krótkich kresek wprowadzanych z klawiatury); w edytowanych przez nas tekstach *myślnik* reprezentowany jest właśnie jako pauza.
*Znak półpauzy* (en-dash) zapisujemy jako --. Półpauzę bez spacji stosujemy dla wyrażenia relacji *"od... do..."* takich jak:
* przedziały liczbowe, np. "Adam Mickiewicz żył w latach 1798--1855";
* przedziały czasowe wyrażone słownie, np. "lipiec--sierpień".
Półpauzę oddzieloną spacjami stosujemy w przypadku mieszanej relacji "od... do...": słowno-liczbowej, np. sierpień 2000 -- lipiec 2001.
*Znak dywizu* zapisywany jako pojedyncza krótka kreska bez spacji - pełni funkcję *łącznika* i zasadniczo jest *znakiem międzywyrazowym*; przykłady występowania:
* flaga biało-czerwona;
* Pawlikowska-Jasnorzewska;
* 10-dniowy;
* Warszawa 00-932;
* trzecio- i drugorzędny;
* lo-ko-mo-ty-wa; k-u-b-e-k;
* miejsce opublikowania książki, np. Warszawa-Kraków.
*Cudzysłowy podstawowe mają* postać polskich *cudzysłowów apostrofowych* („a”), w przypadku których stosujemy tzw. kodowanie symboliczne, tak więc cudzysłów otwierający zapisujemy za pomocą *dwóch przecinków*, a zamykający -- komputerowego *cudzysłowu prostego* ("): *,,a"*. Znaki te są dostępne z klawiatury, zatem taki sposób zapisu stanowi znaczne ułatwienie. Jedyną możliwością stosowania cudzysłowów apostrofowych w docelowej postaci jest każdorazowe wybieranie ich z zestawu znaków specjalnych znajdujących się poniżej okienka edycji, co w praktyce jest czynnością mniej ekonomiczną.
+Uwaga! Tytuły czasopism wyróżniamy przy pomocy cudzysłowów apostrofowych, np. ,,Tygodnik Powszechny", ,,Słowo Polskie", ,,Życie Warszawy".+
*Cudzysłowy ostrokątne niemieckie (»a«)* pełnią funkcję *cudzysłowów 2. stopnia* i używane są w przypadku wystąpienia cytatu w cytacie.
*Cudzysłowy ostrokątne francuskie («a»)* służą wyodrębnianiu partii dialogowych i przytoczeń w *utworach poetyckich*. Należy pamiętać, że cudzysłów otwierający stosujemy tylko raz! Jeżeli w naszym wydaniu źródłowym pojawiają się cudzysłowy otwierające na początku każdego wersu lub każdej strofy (w przypadku dłuższych dialogów bądź przytoczeń), należy je wykasować. Cudzysłów otwierający pozostawiamy tylko w miejscu, w którym rozpoczyna się cytowany fragment lub partia dialogowa.
+Uwaga! Kropkę stawiamy zawsze po cudzysłowie (nawet wtedy, gdy w cudzysłów brane jest całe wypowiedzenie bądź kilka wypowiedzeń). Inne znaki kończące wypowiedzenie: wykrzyknik oraz znak zapytania umieszczamy przed cudzysłowem.+
*Wielokropki* zapisujemy za pomocą trzech kropek wprowadzanych z klawiatury.
Podczas składu tekstu wszystkie znaki interpunkcyjne kodowane symbolicznie zostaną automatycznie podmienione na znaki właściwe.
*Odnośniki do Biblii* zapisujemy z podaniem *standardowego skrótu biblijnego* (dostępna jest *lista* przyjętych przez nas skrótów) i wskazaniem odpowiedniego rozdziału i wersu (z dwukropkiem oddzielającym nr rozdziału od nr. wersu), np: Pnp 1:5. Przedziały wersowe zapisujemy, jak wszystkie relacje "od... do...", za pomocą dwóch dywizów (symbolizujących półpauzę) bez spacji (np.: Pnp 1:5--7). Tak samo zapisujemy przedziały pomiędzy wersami różnych rozdziałów (np.: Pnp 1:5--2:7).
*Przypisy kończymy kropką* nawet wtedy, jeśli przypis zaczyna się słowem pisanym z małej litery (tak rozpoczyna się większość przypisów słownikowych). Jedyny wyjątek: w kontekście samoistnego wtrącenia redakcyjnego (oznaczonego nawiasami kwadratowymi); typowa sytuacja wygląda następująco:
Treść-przypisu-autora. [Treść-dodatkowego-objaśnienia --- red. WL.]
(patrz: modyfikowanie przypisów -- przypisy autorskie); samoistne wtrącenia tego typu następują po całości przypisu oryg.
*Wielokropka poprzedzającego* słowo (np. na początku akapitu/zdania: *...Początek*) nie oddzielamy od tego słowa spacją.
h2. Modyfikowanie istniejących przypisów - *wersja 0.3*
Edytowany tekst może już być opatrzony przypisami. Mogą być to:
[[przypisy autorskie]]
[[przypisy tłumacza]] - czyli przypisy pochodzące od autora przekładu danej pozycji literackiej
Oznaczone są one tagami (znacznikami): *<pt>...<pt>*.
Do tego rodzaju przypisów stosują się te same zasady co do przypisów autorskich: zasadniczo nie modyfikujemy ich, poprawiając jedynie literówki i interpunkcję, a w razie stwierdzenia błędu merytorycznego dodajemy komentarz od redaktorki/redaktora WL ujęty w nawiasy kwadratowe i odpowiednio podpisany.
Przejrzenie i redakcja przypisów tłumacza należy do zadań przy tworzeniu *wersji 0.3* tekstu przygotowywanego do publikacji.
[[przypisy redakcji źródła]] - przypisy pochodzące od redakcji wydania z którego zaczerpnięto edytowany tekst.
Przypisy redakcji źródła oznaczone są tagami (znacznikami): *<pr>...<pr>*.
Mogą one być włączone do wydania tekstu w bibliotece WL, jeśli nie są objęte *prawem autorskim*, tzn. jeśli redaktor zmarł odpowiednio dawno albo jeśli udostępnił on wyniki swojej pracy na wolnych licencjach. Ten rodzaj przypisów *możemy modyfikować uzasadnionych przypadkach*:
* gdy zawierają *literówki* lub *błędy interpunkcyjne*
* gdy zawierają *błędy rzeczowe*
* gdy są niewyczerpujące bądź wymagają od czytelnika specjalistycznej wiedzy (np. językoznawczej)
* gdy są zredagowane w sposób niezrozumiały dla współczesnego czytelnika
* gdy ich treść się zdezaktualizowała i nie odpowiadają już obecnemu stanowi wiedzy
Jeśli zmiany wprowadzone w treści przypisu redakcji źródła nie mają jedynie charakteru estetycznego (poprawienie literówek i interpunkcji), ale *merytoryczny*, powinniśmy także *zmienić otaczające je tagi* (znaczniki) z <pr>...<pr> na: *<pe>...<pe>* (czyli tagi przypisu edytorskiego).
Przejrzenie i redakcja przypisów redakcji źródła należy do zadań przy tworzeniu *wersji 0.3* tekstu przygotowywanego do publikacji.
[[przypisy edytorskie]] - czyli przypisy dodawane przez redakcję WL, podczas tworzenia *wersji 0.5* przygotowywanego do publikacji utworu.
Dostrzeżone w treści przypisów edytorskich błędy merytoryczne, językowe lub literówki należy *koniecznie poprawić*.
h2. Skróty stosowane w przypisach
W przypisach stosować powinniśmy *zestandaryzowaną pisownię skrótów*. Piszemy np. red., nie: redakc.; fr., nie: franc., gr., nie: grec.; lm, nie: l. mn. itd. Pisownię powszechnie stosowanych skrótów należy oprzeć na zaleceniach współczesnych wydań *słowników PWN* (tam także należy sprawdzać pisownię skrótów w przypadku wszelkich wątpliwości; w przypadkach nietypowych można sięgnąć do specjalnych słowników skrótów tego wydawnictwa).
Opracowaliśmy listę typowych, najczęściej używanych skrótów.
[[Lista skrótów|Lista skrótów stosowanych w przypisach]]
[[Lista skrótów biblijnych|Lista skrótów biblijnych]]
h2. Interpunkcja i znaki specjalne
Przyjęliśmy następującą notację interpunkcyjną:
*Znak pauzy* (em-dash) zapisujemy jako --- oddzielone spacjami, czyli za pomocą trzech dywizów (krótkich kresek wprowadzanych z klawiatury); w edytowanych przez nas tekstach *myślnik* reprezentowany jest właśnie jako pauza.
*Znak półpauzy* (en-dash) zapisujemy jako --. Półpauzę bez spacji stosujemy dla wyrażenia relacji *"od... do..."* takich jak:
* przedziały liczbowe, np. "Adam Mickiewicz żył w latach 1798--1855";
* przedziały czasowe wyrażone słownie, np. "lipiec--sierpień".
Półpauzę oddzieloną spacjami stosujemy w przypadku mieszanej relacji "od... do...": słowno-liczbowej, np. sierpień 2000 -- lipiec 2001.
*Znak dywizu* zapisywany jako pojedyncza krótka kreska bez spacji - pełni funkcję *łącznika* i zasadniczo jest *znakiem międzywyrazowym*; przykłady występowania:
* flaga biało-czerwona;
* Pawlikowska-Jasnorzewska;
* 10-dniowy;
* Warszawa 00-932;
* trzecio- i drugorzędny;
* lo-ko-mo-ty-wa; k-u-b-e-k;
* miejsce opublikowania książki, np. Warszawa-Kraków.
*Cudzysłowy podstawowe mają* postać polskich *cudzysłowów apostrofowych* („a”), w przypadku których stosujemy tzw. kodowanie symboliczne, tak więc cudzysłów otwierający zapisujemy za pomocą *dwóch przecinków*, a zamykający -- komputerowego *cudzysłowu prostego* ("): *,,a"*. Znaki te są dostępne z klawiatury, zatem taki sposób zapisu stanowi znaczne ułatwienie. Jedyną możliwością stosowania cudzysłowów apostrofowych w docelowej postaci jest każdorazowe wybieranie ich z zestawu znaków specjalnych znajdujących się poniżej okienka edycji, co w praktyce jest czynnością mniej ekonomiczną.
+Uwaga! Tytuły czasopism wyróżniamy przy pomocy cudzysłowów apostrofowych, np. ,,Tygodnik Powszechny", ,,Słowo Polskie", ,,Życie Warszawy".+
*Cudzysłowy ostrokątne niemieckie (»a«)* pełnią funkcję *cudzysłowów 2. stopnia* i używane są w przypadku wystąpienia cytatu w cytacie.
*Cudzysłowy ostrokątne francuskie («a»)* służą wyodrębnianiu partii dialogowych i przytoczeń w *utworach poetyckich*. Należy pamiętać, że cudzysłów otwierający stosujemy tylko raz! Jeżeli w naszym wydaniu źródłowym pojawiają się cudzysłowy otwierające na początku każdego wersu lub każdej strofy (w przypadku dłuższych dialogów bądź przytoczeń), należy je wykasować. Cudzysłów otwierający pozostawiamy tylko w miejscu, w którym rozpoczyna się cytowany fragment lub partia dialogowa.
+Uwaga! Kropkę stawiamy zawsze po cudzysłowie (nawet wtedy, gdy w cudzysłów brane jest całe wypowiedzenie bądź kilka wypowiedzeń). Inne znaki kończące wypowiedzenie: wykrzyknik oraz znak zapytania umieszczamy przed cudzysłowem.+
*Wielokropki* zapisujemy za pomocą trzech kropek wprowadzanych z klawiatury.
Podczas składu tekstu wszystkie znaki interpunkcyjne kodowane symbolicznie zostaną automatycznie podmienione na znaki właściwe.
*Odnośniki do Biblii* zapisujemy z podaniem *standardowego skrótu biblijnego* (dostępna jest *lista* przyjętych przez nas skrótów) i wskazaniem odpowiedniego rozdziału i wersu (z dwukropkiem oddzielającym nr rozdziału od nr. wersu), np: Pnp 1:5. Przedziały wersowe zapisujemy, jak wszystkie relacje "od... do...", za pomocą dwóch dywizów (symbolizujących półpauzę) bez spacji (np.: Pnp 1:5--7). Tak samo zapisujemy przedziały pomiędzy wersami różnych rozdziałów (np.: Pnp 1:5--2:7).
*Przypisy kończymy kropką* nawet wtedy, jeśli przypis zaczyna się słowem pisanym z małej litery (tak rozpoczyna się większość przypisów słownikowych). Jedyny wyjątek: w kontekście samoistnego wtrącenia redakcyjnego (oznaczonego nawiasami kwadratowymi); typowa sytuacja wygląda następująco:
Treść-przypisu-autora. [Treść-dodatkowego-objaśnienia --- red. WL.]
(patrz: modyfikowanie przypisów -- przypisy autorskie); samoistne wtrącenia tego typu następują po całości przypisu oryg.
*Wielokropka poprzedzającego* słowo (np. na początku akapitu/zdania: *...Początek*) nie oddzielamy od tego słowa spacją.