Definicje terminów¶
Najczęściej spotykaną formą przypisu jest wyjaśnienie terminu. Wyjaśniamy przede wszystkim terminy odwołujące się do mitologii, Biblii i tradycji kultury oraz słowa i zwroty niezrozumiałe np. z powodu wyjścia z użycia desygnatu:
- wzrok Febowy --- promienie słońca. Febus: w mit. gr. bóg słońca.
- furia --- w mit. rzym. Furie (noszące w mit. gr. nazwę Erynii) były uosobieniem zemsty, ścigały przestępców (szczególnie morderców, np. Orestesa), dręcząc ich poczuciem winy i doprowadzając do obłędu.
- Mojżesza plagi --- chodzi o biblijne plagi (opisane w Księdze Wyjścia), które za sprawą Mojżesza (wspieranego w swym dziele przez Boga) spadły na Egipt, kiedy faraon nie chciał wypuścić ze swego kraju ludu izraelskiego powołanego, by wyruszyć do Ziemi Obiecanej.
- noc świętojańska --- daw. noc Kupały, wiosenne pradawne święto obchodzone nocą między 21 a 22 czerwca, potem powiązane z chrześcijańskim patronem świętym Janem (stąd nazwa: świętojańska) i przesunięte na 23 czerwca.
- kazienny (...) loch --- loch służący kaźni, czyli wykonaniu kary (najczęściej kary śmierci, połączonej z torturami).
- karaceńska zbroja --- zbroja z metalowych łusek na podkładzie ze skóry lub grubego materiału; przypominała pancerz robaka zwanego prusakiem lub: karaczanem (karakanem), stąd nazwa.
- trzask kijanek --- kijanka: przyrząd drewniany, za pomocą którego kobiety prały bieliznę i ubrania w rzece, uderzając kijanką materiał zanurzony w wodzie; uderzenia te powodowały charakterystyczny dźwięk.
- cep --- proste narzędzie służące do młócenia zboża, zbudowane z dwóch połączonych ze sobą rzemieniem lub łańcuchem kijów, z których dłuższy (dzierżak) służył jako uchwyt, a krótszy (bijak) do uderzania w zboże, ułożone na twardym podłożu; dzięki umiejętnemu uderzaniu (bijak powinien spadać płasko, a nie na sztorc) oddzielano ziarno od plew i słomy.
- sążeń --- dawna miara długości równa 6 stopom (190 cm); sążeń warszawski liczył ok. 173 cm.
- rs --- skrót: rubli srebrnych.
- pud --- rosyjska jednostka wagi, ok. 16 kg.