Hasła osobowe » Historia » Wersja 5
Dorota Kowalska, 2010-06-09 15:46
| 1 | 3 | h1. Hasła osobowe |
|
|---|---|---|---|
| 2 | 3 | ||
| 3 | 3 | Dość często przypis przybiera formę *biogramu* (lub zawiera biogram) postaci historycznej. Ten rodzaj wyjaśnienia powinien zawierać: nazwisko i, po przecinku, imię, jako informację uzupełniającą w nawiasie przed myślnikiem lata życia, wyjaśnienie kim osoba, o której mowa była, w jaki sposób zasłynęła. Na koniec warto naświetlić kontekst, w jakim postać ta jest przywołana w konkretnym utworze. |
|
| 4 | 3 | Podstawowa forma biogramu jest następująca: |
|
| 5 | 3 | ||
| 6 | 3 | * Garibaldi, Józef (1807--1882) --- rewolucjonista włoski, przywódca walk o niepodległość i zjednoczenie Włoch. |
|
| 7 | 3 | ||
| 8 | 3 | * Tamerlan (1336--1405) --- wielki zdobywca mongolski, podbił Azję Środkową, Persję, Indie; znany z okrucieństwa. |
|
| 9 | 3 | ||
| 10 | 3 | * Niekiedy trzeba rozszyfrować nazwisko postaci, o której mowa i dopiero później można przystąpić do wyjaśnienia: |
|
| 11 | 3 | ||
| 12 | 5 | Dorota Kowalska | * Wandyk, własc. Van Dyck, Anthonis (1599--1641) --- sławny malarz flamandzki; uprawiał głównie dworskie malarstwo portretowe. |
| 13 | 3 | ||
| 14 | 3 | * Napoljon --- gw. zniekształcone: Napoleon; chodzi o Napoleona Bonaparte (1769--1821), cesarza Francji w latach 1804-1814, 1815; wybitnego wodza i prawodawcy. Pod jego rozkazami walczyły m. in. polskie legiony Dąbrowskiego, przyczynił się do utworzenia po kilkunastu latach zaborów kadłubowego państwa polskiego, Księstwa Warszawskiego; Napoleon cenił wysoko odwagę i umiejętności żołnierskie, nagradzając je często wysokimi awansami; stąd ludowa legenda Napoleona. |
|
| 15 | 3 | ||
| 16 | 3 | Poniższy przykład pokazuje, że biogram może stanowić krótkie +wprowadzenie do wyjaśnienia konkretnego kontekstu+, w jakim postać jest wspomniana w utworze: |
|
| 17 | 3 | ||
| 18 | 3 | * Tyrteusz (VII w. p.n.e.) --- poeta gr. Swoimi utworami pobudził męstwo Spartan w czasie wojny, którą prowadzili z Meseńczykami. Przytoczone przez Leona słowa Tyrteusza są urywkiem poematu Tyrteusz (1861) Władysława Ludwika Anczyca (1821--1913). Prus cytuje widocznie z pamięci, gdyż z odstępstwami od tekstu oryginalnego (np. u Anczyca: ,,O, Sparto, ruń! Zanim ślad twej wielkości..."). |
|
| 19 | 3 | ||
| 20 | 3 | Często biogram nie stanowi głównej treści przypisu, lecz informacje biograficzne są wtrącone przy okazji, stanowiąc dodatek, np.: |
|
| 21 | 3 | ||
| 22 | 3 | * dajmonion (gr.) --- według staroż. gr. filozofa Sokratesa (469--399 p. n. e.) głos wewnętrzny pochodzenia boskiego, powstrzymujący człowieka przed niewłaściwymi czynami. |
|
| 23 | 3 | ||
| 24 | 3 | * banialuki --- gadanie bez sensu, brednie. Wyraz wywodzi się z dzieła Hieronima Morsztyna (1580--1623) pt. ,,Historia ucieszna o zacnej królewnie Banialuce”, zawierającego rozwlekłą, niesamowitą, nie wiążącą się logicznie akcję, której bezsensowność stała się przysłowiowa. |
|
| 25 | 3 | ||
| 26 | 3 | * Dies Irae (łac.: dzień gniewu; wym. dies ire) --- chodzi o dzień Sądu Ostatecznego. Taki tytuł nosiła średniowieczna pieśń religijna, napisana przez włoskiego poetę Tomasza z Celano (1190--1260). Pieśń zwiastowała nadejście dnia kary. Dzisiaj „Dies irae” wchodzi w skład requiem, utworu wykonywanego z okazji uroczystości pogrzebowych. |
|
| 27 | 3 | ||
| 28 | 3 | * z obrazu Bern--Dżonsa --- popularność znaczną zdobyły z końcem XIX wieku obrazy angielskiego malarza Edwarda Burne-Jonesa (1833--1898), współtwórcy stylu nawiązującego do włoskiego malarstwa wczesnorenesansowego (stąd nazwa prerafaelici). Znamienne dla jego obrazów były idealizowane postacie kobiece, wiotkie i eteryczne, częste motywy kwiatowe, nastrój melancholijny, kompozycja o cechach dekoracyjnych. |