Mesjanizm¶

Nazwa ta wywodzi się od hebrajskiego pojęcia mesjasza, czyli zbawiciela. Mesjanizm religijny oznacza oczekiwanie na boskie odmienienie świata i przywrócenie wiernym utraconego raju za sprawą osoby zbawiciela. Według chrześcijaństwa mesjaszem był Jezus z Nazaretu, natomiast żydzi wciąż czekają na zbawiciela. Mesjanizm filozoficzny pojawia się m.in. w myśli marksistowskiej, ale stał się szczególnie ważny dla polskiego romantyzmu, w którym odzyskanie raju oznaczało odzyskanie niepodległej Polski. Miało się to stać dzięki działaniom mesjasza - pojedynczego, zbiorowego, lub też tożsamego z jakąś ideą. Różne wizje mesjanizmu, jak wallenrodyzm i winkelriedyzm, przedstawiają w swoich dziełach polscy wieszczowie. W środowisku ówczesnej emigracji funkcjonowały też ruchy religijno-filozoficzne związane z mesjanizmem i mistycyzmem, jak Koło Sprawy Bożej Andrzeja Towiańskiego, do którego należeli Adam Mickiewicz i Juliusz Słowacki.