Naród¶

Najwięcej wypowiedzi na temat tego, czym jest naród i jakie są obowiązki jego członków znajdziemy zapewne w literaturze epoki romantyzmu. W tym okresie pojęcie to było definiowane jako zakorzenione w świecie idei (np. w stwórczych działaniach Boga, planach Opatrzności), a społeczności narodowe były personifikowane, opisywane jak osoby (por. Wielka Improwizacja w Dziadach części III Mickiewicza). Często przeciwstawiano naród oficjalnej władzy i instytucjom państwa, przez co pojęcie to staje niekiedy w opozycji do renesansowej czy oświeceniowej koncepcji ojczyzny oraz powinności obywatelskich. Zawiera w związku z tym pierwiastek burzycielski, anarchiczny, który niekiedy dochodzi do głosu w działaniach osób i grup kierujących się nacjonalizmem. W fantazmatyce związanej z ideą narodu wykorzystywano symbolikę krwi, ofiary, czy matki w jej relacji z dzieckiem (użycie relacji rodzinnych jako metafory relacji w zbiorowości narodowej). Romantyczna wizja Polski jako Chrystusa narodów sakralizowała ideę narodu, ale też politycyzowała religię.