Propozycja listy lektur w nowej podstawie programowej (2017)¶
Szkoła podstawowa kl. I-III¶
Propozycja lektur do wspólnego i indywidualnego czytania:
1) Hans Christian Andersen, Baśnie (do wyboru);
2) Justyna Bednarek, Niesamowite przygody dziesięciu skarpetek (czterech prawych i sześciu lewych);
3) Jan Brzechwa, Brzechwa dzieciom;
4) Alina Centkiewiczowa i Czesław Centkiewicz, Zaczarowana zagroda;
5) Waldemar Cichoń, Cukierku, ty łobuzie!;
6) Agnieszka Frączek, Rany Julek! O tym, jak Julian Tuwim został poetą;
7) Mira Jaworczakowa, Oto jest Kasia;
8) Grzegorz Kasdepke, Detektyw Pozytywka;
9) Leszek Kołakowski, Kto z was chciałby rozweselić pechowego nosorożca?;
10) Barbara Kosmowska, Dziewczynka z parku;
11) Maria Krüger, Karolcia;
12) Astrid Lindgren, Dzieci z Bullerbyn;
13) Hugh Lofting, Doktor Dolittle i jego zwierzęta;
14) Marcin Pałasz, Sposób na Elfa;
15) Joanna Papuzińska, Asiunia;
16) Danuta Parlak, Kapelusz Pani Wrony;
17) Roman Pisarski, O psie, który jeździł koleją;
18) Janina Porazińska, Pamiętnik Czarnego Noska;
19) Maria Terlikowska, Drzewo do samego nieba;
20) Julian Tuwim, Wiersze dla dzieci;
21) Barbara Tylicka, O krakowskich psach i kleparskich kotach. Polskie miasta w baśni
i legendzie;
22) Danuta Wawiłow, Najpiękniejsze wiersze;
23) Łukasz Wierzbicki, Afryka Kazika;
24) Łukasz Wierzbicki, Dziadek i niedźwiadek.
Lektury j. kaszubski:
1) Jan Brzechwa, Brzechwa dzecoma (tłum. na kaszubski: T. Fopke);
2) Tomasz Fopke, wybór wierszy i piosenek;
3) Stanisław Janke, Krôjczi pôjczi, wybrane utwory;
4) Stanisław Janke, Żużónka jak mrzónka. Kołysanka z marzeń, wybrane utwory;
5) Janusz Mamelski, Żëcé dzecy. Życie dzieci. Kaszubskie wierszyki dla dzieci, wybrane
utwory;
6) Alojzy Nagel, Bajki i bajeczki. Bôjczi i bôjeczci;
7) Alojzy Nagel, wybór opowiadań;
8) Jan Piepka, Moja kotka, mój kot, wybrane utwory;
9) Jerzy Samp, Zaklęta stegna. Bajki kaszubskie, wybrane utwory;
10) Jan Trepczyk, Ukłôdk dlô dzôtk, wybrane utwory;
11) Ewa Warmowska, wybór wierszy i opowiadań;
12) Marzena Dembek, Mój słowôrz;
13) Inne legendy, bajki i podania ludowe lub autorskie (np. z: Janusz Mamelski Legendy
kaszubskie. Kaszëbsczé legeńdë) ;
14) Utwory literackie podkreślające identyfikację wspólnotową (np. B. Sychta, Kaszëba
béł mój tatk, A. Labuda, Chto..., J. Trepczyk, Stark, E. Warmowska, Môłi ricérz);
15) E. i P. Marczakowie,
Szkoła podstawowa kl. IV-VI¶
Lektury obowiązkowe:
1) Jan Brzechwa, Akademia Pana Kleksa;
2) Janusz Christa, Kajko i Kokosz. Szkoła latania (komiks);
3) René Goscinny, Jean-Jacques Sempé, Mikołajek (wybór opowiadań);
4) Rafał Kosik, Felix, Net i Nika oraz Gang Niewidzialnych Ludzi;
5) Ignacy Krasicki, wybrane bajki;
6) Clive Staples Lewis, Opowieści z Narnii. Lew, czarownica i stara szafa;
7) Adam Mickiewicz, Powrót taty, Pani Twardowska, Pan Tadeusz (fragmenty, w tym:
opisy, zwyczaje i obyczaje, polowanie i koncert Wojskiego);
8) Ferenc Molnár, Chłopcy z Placu Broni;
9) Bolesław Prus, Katarynka;
10) Juliusz Słowacki, W pamiętniku Zofii Bobrówny;
11) John Ronald Reuel Tolkien, Hobbit, czyli tam i z powrotem;
12) Henryk Sienkiewicz, W pustyni i w puszczy;
13) Józef Wybicki, Mazurek Dąbrowskiego;
14) Wybrane mity greckie, w tym mit o powstaniu świata oraz mity o Prometeuszu,
o Syzyfie, o Demeter i Korze, o Dedalu i Ikarze, o Heraklesie, o Tezeuszu i Ariadnie,
o Orfeuszu i Eurydyce;
15) Biblia: stworzenie świata i człowieka oraz wybrane przypowieści ewangeliczne,
w tym o siewcy, o talentach, o pannach roztropnych, o miłosiernym Samarytaninie;
16) Wybrane podania i legendy polskie, w tym o Lechu, o Piaście, o Kraku i Wandzie;
17) Wybrane baśnie polskie i europejskie, w tym: Charles Perrault, Kopciuszek,
Aleksander Puszkin, Bajka o rybaku i rybce;
18) Wybrane wiersze Władysława Bełzy, Jana Brzechwy, Konstantego Ildefonsa
Gałczyńskiego, Zbigniewa Herberta, Anny Kamieńskiej, Joanny Kulmowej, Adama
Mickiewicza, Czesława Miłosza, Tadeusza Różewicza, Juliusza Słowackiego,
Leopolda Staffa, Juliana Tuwima, Jana Twardowskiego oraz pieśni i piosenki
patriotyczne.
Lektury uzupełniające (obowiązkowo dwie w każdym roku szkolnym), na przykład:
1) Adam Bahdaj, Kapelusz za 100 tysięcy;
2) Frances Hodgson Burnett, Tajemniczy ogród lub inna powieść;
3) Lewis Carroll, Alicja w Krainie Czarów;
4) Aleksander Dumas, Trzej muszkieterowie;
5) Olaf Fritsche, Skarb Troi;
6) Joseph Rudyard Kipling, Księga dżungli;
7) Janusz Korczak, Król Maciuś Pierwszy;
8) Marcin Kozioł, Skrzynia Władcy Piorunów;
9) Selma Lagerlöf, Cudowna podróż;
10) Stanisław Lem, Cyberiada (fragmenty);
11) Kornel Makuszyński, wybrana powieść;
12) Andrzej Maleszka, Magiczne drzewo;
13) Karol May, Winnetou;
14) Lucy Maud Montgomery, Ania z Zielonego Wzgórza;
15) Małgorzata Musierowicz, wybrana powieść;
16) Ewa Nowak, Pajączek na rowerze;
17) Edmund Niziurski, Sposób na Alcybiadesa;
18) Sat-Okh, Biały Mustang;
19) Henryk Sienkiewicz, Janko Muzykant;
20) Alfred Szklarski, wybrana powieść;
21) Mark Twain, Przygody Tomka Sawyera;
22) Wybrane pozycje z serii Nazywam się... (np. Mikołaj Kopernik, Fryderyk Chopin, Maria Curie-Skłodowska, Jan Paweł II i in.)
lub inne utwory literackie i teksty kultury wybrane przez nauczyciela.
Szkoła podstawowa kl. VII-VIII¶
Lektury obowiązkowe:
1) Charles Dickens, Opowieść wigilijna;
2) Aleksander Fredro, Zemsta;
3) Jan Kochanowski, wybór fraszek, pieśni i trenów, w tym tren I, V, VII i VIII;
4) Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec;
5) Ignacy Krasicki, Żona modna;
6) Adam Mickiewicz, Reduta Ordona, Śmierć Pułkownika, Świtezianka, Dziady część II,
wybrany utwór z cyklu Sonety krymskie, Pan Tadeusz (całość);
7) Antoine de Saint-Exupéry, Mały Książę;
8) Henryk Sienkiewicz, Quo vadis, Latarnik;
9) Juliusz Słowacki, Balladyna;
10) Stefan Żeromski, Syzyfowe prace;
11) Sławomir Mrożek, Artysta;
12) Melchior Wańkowicz, Ziele na kraterze (fragmenty), Tędy i owędy (wybrany
reportaż).
Wybrane wiersze poetów wskazanych w klasach IV–VI, a ponadto Krzysztofa Kamila
Baczyńskiego, Stanisława Barańczaka, Cypriana Norwida, Bolesława Leśmiana, Mariana
Hemara, Jarosława Marka Rymkiewicza, Wisławy Szymborskiej, Kazimierza Wierzyńskiego,
Jana Lechonia, Jerzego Lieberta oraz fraszki Jana Sztaudyngera i aforyzmy Stanisława
Jerzego Leca.
Lektury uzupełniające (obowiązkowo dwie w każdym roku szkolnym), na przykład:
1) Miron Białoszewski, Pamiętnik z powstania warszawskiego (fragmenty);
2) Agatha Christie, wybrana powieść kryminalna;
3) Arkady Fiedler, Dywizjon 303;
4) Ernest Hemingway, Stary człowiek i morze;
5) Barbara Kosmowska, Pozłacana rybka;
6) Jan Paweł II, Przekroczyć próg nadziei (fragmenty);
7) Nancy H. Kleinbaum, Stowarzyszenie Umarłych Poetów;
8) Henryk Sienkiewicz, Krzyżacy;
9) Eric-Emmanuel Schmitt, Oskar i pani Róża;
10) Melchior Wańkowicz, Monte Cassino (fragmenty);
11) Karolina Lanckorońska, Wspomnienia wojenne 22 IX 1939–5 IV 1945 (fragmenty)
lub inne utwory literackie i teksty kultury wybrane przez nauczyciela, w tym wiersze
poetów współczesnych i reportaże.
LO¶
Lektury obowiązkowe:
Biblia, w tym fragmenty Księgi Hioba, Księgi Koheleta, Pieśni nad Pieśniami, Księgi Psalmów, Apokalipsy wg św. Jana;
Jan Parandowski (zm. 1978), "Mitologia", część I Grecja;
Homer, "Iliada" (fragmenty), "Odyseja" (fragmenty);
Sofokles, "Antygona",
Arystofanes, "Chmury",
Horacy – wybrane utwory;
"Bogurodzica"; "Lament świętokrzyski"; "Legenda o św. Aleksym"; "Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią";
"Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu" (fragmenty);
"Pieśń o Rolandzie" (fragmenty);
Gall Anonim, "Kronika polska" (fragmenty);
Dante Alighieri, "Boska komedia" (fragmenty);
Św. Augustyn, "Wyznania" (fragmenty);
Jan Kochanowski, wybrane pieśni, w tym: Pieśń IX ks. I, Pieśń V ks. II, psalmy, w tym Psalm 13, Psalm 47; tren IX, X, XIX, "Odprawa posłów greckich";
Andrzej Frycz Modrzewski, "O poprawie Rzeczypospolitej" (fragmenty);
Niccolò Machiavelli, "Książę" (fragmenty);
Piotr Skarga, "Kazania sejmowe" (fragmenty);
"Żywoty świętych" (fragmenty);
wybrane wiersze następujących poetów: Daniel Naborowski, Jan Andrzej Morsztyn, Mikołaj Sęp-Szarzyński;
Jan Chryzostom Pasek, "Pamiętniki" (fragmenty);
William Szekspir, "Hamlet", "Romeo i Julia";
Molier, "Skąpiec";
Ignacy Krasicki, "Hymn do miłości ojczyzny", wybrane satyry;
Franciszek Karpiński, wybór sielanek i liryki religijnej;
Stanisław Staszic, "Przestrogi dla Polski" (fragmenty);
Adam Mickiewicz, "Oda do młodości"; wybrane ballady, w tym "Romantyczność", wybrane sonety z cyklu "Sonety krymskie" oraz inne wiersze, w tym "Do matki Polki"; Dziady cz. IV, Dziady cz. III; "Konrad Wallenrod";
Juliusz Słowacki, wybrane wiersze, w tym "Grób Agamemnona" (fragmenty); "Testament mój"; "Kordian";
Zygmunt Krasiński, "Nie-Boska komedia";
Cyprian Norwid, wybrane wiersze, w tym "Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie", "Polka", "Moja piosnka [II]";
Bolesław Prus, "Lalka", "Z legend dawnego Egiptu";
Eliza Orzeszkowa, "Gloria victis";
Henryk Sienkiewicz, "Potop";
Adam Asnyk, wybór wierszy;
Fiodor Dostojewski, "Zbrodnia i kara";
wybrane wiersze następujących poetów: Jan Kasprowicz, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Leopold Staff (zm. 1957);
Stanisław Wyspiański, "Wesele";
Władysław Stanisław Reymont, "Chłopi" (tom I – Jesień);
Stefan Żeromski, "Rozdziobią nas kruki, wrony…", "Przedwiośnie";
Witold Gombrowicz (zm. 1969), "Ferdydurke" (fragmenty);
Tadeusz Borowski (zm. 1951), "Proszę państwa do gazu", "Ludzie, którzy szli";
Gustaw Herling-Grudziński (zm. 2000), "Inny świat";
Hanna Krall, "Zdążyć przed Panem Bogiem";
wybrane wiersze następujących poetów: Bolesław Leśmian, Julian Tuwim (zm. 1953), Jan Lechoń (zm. 1956), Julian Przyboś (zm. 1970), Tadeusz Peiper (zm. 1969), Józef Czechowicz, Kazimierz Wierzyński (zm. 1969), w tym wybrane wiersze z okresu skamandryckiego oraz emigracyjnego, Krzysztof Kamil Baczyński, Tadeusz Gajcy, Tadeusz Różewicz (zm. 2014), Miron Białoszewski (zm. 1983), Wisława Szymborska (zm. 2012), Czesław Miłosz (zm. 2004), w tym wybrane wiersze z tomu "Ocalenie" oraz "Traktat moralny" (fragmenty), Zbigniew Herbert (zm. 1998), w tym wybrane wiersze z tomów: "Pan Cogito" oraz "Raport z oblężonego miasta", Stanisław Barańczak (zm. 2014), Marcin Świetlicki, Jan Polkowski, Wojciech Wencel;
Sławomir Mrożek (zm. 2013), "Tango";
Albert Camus (zm. 1960), "Dżuma";
George Orwell (zm. 1950), "Rok 1984";
Marek Nowakowski (zm. 2014), "Górą Edek";
Jacek Dukaj, "Katedra";
Antoni Libera, "Madame";
Andrzej Stasiuk, "Miejsce";
Olga Tokarczuk, "Wyspa";
Wybrane utwory okresu stanu wojennego.
Powojenna piosenka literacka – wybrane utwory Ewy Demarczyk, Jacka Kaczmarskiego (zm. 2004), Wojciecha Młynarskiego (zm. 2017), Agnieszki Osieckiej (zm. 1997) oraz wybrane teksty Kabaretu Starszych Panów.
Lektury uzupełniające:
Sofokles, "Król Edyp";
Wergiliusz, "Eneida" (fragmenty);
Mikołaj z Wilkowiecka, "Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim" (fragmenty);
"Dzieje Tristana i Izoldy" (fragmenty);
Giovanni Boccaccio, "Sokół";
Mikołaj Rej, "Żywot człowieka poczciwego" (fragmenty);
Miguel de Cervantes y Saavedra, "Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy" (fragmenty);
Ignacy Krasicki, "Monachomachia" (fragmenty);
Stanisław Trembecki, Franciszek Kniaźnin, wybrane utwory;
Jędrzej Kitowicz, "Opis obyczajów za czasów panowania Augusta III" (fragmenty);
Julian Ursyn Niemcewicz, "Powrót posła";
Adam Mickiewicz, wybrane wiersze;
Juliusz Słowacki, wybrane wiersze, "Beniowski" (fragment+y);
+Aleksander Fredro, "Śluby panieńskie";
Johann Wolfgang Goethe, "Cierpienia młodego Wertera" (fragmenty);
Johann Wolfgang Goethe, "Faust" (fragmenty);
George Byron, "Giaur" (fragmenty);
Eliza Orzeszkowa, "Nad Niemnem";
Maria Konopnicka, wybór wierszy;
Stefan Żeromski, "Echa leśne";
Zofia Nałkowska (zm. 1954), "Granica";
Joseph Conrad, "Lord Jim";
Anna Kamieńska (zm. 1986), Stanisław Grochowiak (zm. 1976), Jarosław Marek Rymkiewicz, wybrane wiersze;
Kazimierz Moczarski (zm. 1975), "Rozmowy z katem" (fragmenty);
Zofia Nałkowska, z tomu "Medaliony" opowiadanie "Przy torze kolejowym";
Jan Józef Szczepański (zm. 2003), "Święty";
Tadeusz Różewicz (zm. 2014), "Kartoteka";
Józef Mackiewicz (zm. 1985), "Droga donikąd" (fragmenty);
Józef Czapski (zm. 1993), "Na nieludzkiej ziemi" (fragmenty);
Leopold Tyrmand (zm. 1985), "Dziennik 1954" (fragmenty);
Stanisław Lem (zm. 2006), "Wizja lokalna";
Samuel Beckett (zm. 1989), "Czekając na Godota";
Friedrich Dürrenmatt (zm. 1990), "Wizyta starszej pani";
Eugène Ionesco, "Lekcja".
Inne utwory może jak dotąd wybrać nauczyciel.
Poziom rozszerzony (dodatkowe lektury):
Arystoteles, "Poetyka, Retoryka" (fragmenty);
Platon, "Państwo" (fragmenty);
Jan Parandowski, "Mitologia", część II Rzym;
Wergiliusz, "Eneida" (fragmenty);
św. Tomasz z Akwinu, "Summa teologiczna" (fragmenty);
François Villon, "Wielki testament" (fragmenty);
François Rabelais, "Gargantua i Pantagruel" (fragmenty);
Michel de Montaigne, "Próby" (fragmenty);
Jan Kochanowski, "Treny" (jako cykl poetycki),
William Szekspir, "Makbet"; "Sen nocy letniej";
Molier, "Świętoszek";
Wybrane utwory poetyckie z romantycznej literatury europejskiej, w tym wybrane wiersze angielskich poetów jezior;
Juliusz Słowacki, "Lilla Weneda";
Cyprian Norwid, "Fortepian Szopena", "Bema pamięci żałobny rapsod", "Czarne kwiaty" (fragmenty), "Promethidion" (fragmenty);
realistyczna lub naturalistyczna powieść europejska (Honoré de Balzac "Ojciec Goriot" lub Charles Dickens "Klub Pickwicka", lub Mikołaj Gogol "Martwe dusze", lub Gustaw Flaubert "Pani Bovary");
Stanisław Wyspiański, "Noc listopadowa"
Stanisław Ignacy Witkiewicz, "Szewcy";
Bruno Schulz, wybrane opowiadanie z tomu "Sklepy cynamonowe";
Franz Kafka, "Proces";
Tadeusz Konwicki, "Mała apokalipsa";
Jorge Luis Borges, wybrane opowiadanie;
Janusz Głowacki, "Antygona w Nowym Jorku";
Sławomir Mrożek, wybrane opowiadania;
Wybrane eseje następujących autorów: Jerzego Stempowskiego, Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Zbigniewa Herberta, Zygmunta Kubiaka, Jarosława Marka Rymkiewicza (co najmniej po jednym utworze).
Lektury uzupełniające dla poziomu rozszerzonego:
Erazm z Rotterdamu, "Pochwała głupoty" (fragmenty);
Tomasz Morus, "Utopia" (fragmenty);
Pedro Calderon de la Barca, "Życie snem";
Wolter, "Kandyd" (fragmenty);
Jean Jacques Rousseau, "Nowa Heloiza" (fragmenty);
wybrane utwory epickie okresu romantyzmu (Józef Ignacy Kraszewski "Stara baśń", Victor Hugo "Nędznicy", Edgar Allan Poe – wybrane opowiadanie; Henryk Rzewuski, "Pamiątki Soplicy" (fragmenty);
Władysław Stanisław Reymont, "Chłopi" (tom II – Zima);
Gustaw Herling-Grudziński, "Wieża";
Florian Czarnyszewicz, "Nadberezyńcy";
Michaił Bułhakow, "Mistrz i Małgorzata";
Aldous Huxley, "Nowy wspaniały świat";
Umberto Eco, "Imię róży";
Wiesław Myśliwski, "Widnokrąg";
Stryjkowski, "Austeria";
wybrane wiersze poetów polskich i obcych;
wybrana powieść polska i obca z XX lub XXI wieku;
wybrany dramat polski i obcy z XX lub XXI wieku.
Braki na WL i potencjalne źródła:*
Św. Augustyn, Wyznania, tłum. Piotr Franciszek Pękalski
http://rcin.org.pl/dlibra/doccontent?id=22392
Piotr Skarga, Kazania sejmowe
http://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/26564/edition/23567
Wergiliusz, Eneida
tłum. Franciszek Dmochowski (1809, wyd 2.: 1830)
https://polona.pl/item/20691567/8/
http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/doccontent?id=21398
lepiej:
tłum. Tadeusz Karyłowski (1924):
BN II, 29: wyd. 1 1924, wyd. 2 zm. 1950, wyd. 3 zm. 1980; wyd. 3 powtórzone w: Ossolineum/De Agostini 2004 (seria "Arcydzieła Kultury Antycznej")
https://alpha.bn.org.pl/search*pol/X?SEARCH=t:(Eneida)%20and%20(Kary%C5%82owski)&SORT=D
Mikołaj z Wilkowiecka, Historya o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim
https://polona.pl/item/20131381/6/
Mikołaj Gogol, Martwe dusze
http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/doccontent?id=13023 --- to jest tylko pierwszy tom, ale tłumaczenie jest ok (sprawdziła je Dorota Kowalska)
Charles Dickens, Klub Pickwicka
Wyd. Warszawa 1936, 4 tomy, bez nazwiska tłum. (wygląda na przeredagowany przekład Wł. Górskiego z wyd. 1910)
https://pl.wikisource.org/wiki/Klub_Pickwicka
albo:
https://polona.pl/item/820512/2/
https://polona.pl/item/820639/0/
https://polona.pl/item/820305/3/
https://polona.pl/item/820299/0/
(w BN nie ma kompletu tomów wyd. 1938 ani wyd. 1947; od 1949 dominuje tł. Górskiego uzupełnione przez Popławskich).
Stefan Żeromksi, Rozdziobią nas kruki, wrony...
https://polona.pl/item/2771601/3/
*tłumaczenia są do zweryfikowania - należy sprawdzić z oryginałami i ustalić, czy nie są to wersje skrócone.