Człowiek ukazywany jest w różnych rolach i sytuacjach – w relacji z Bogiem, innymi ludźmi, samym sobą czy społeczeństwem. Jego obraz zmienia się wraz z epoką i dominującymi światopoglądami. W literaturze średniowiecznej człowiek był postrzegany jako istota grzeszna, pokorna, całkowicie zależna od Boga, której celem było zbawienie (np. Boska komedia Dantego). W baroku dominował motyw marności i przemijania. Romantyzm ukazywał jednostkę jako kogoś wyjątkowego, często buntującego się przeciwko religii, przeznaczeniu i panującym normom, czego przykładem jest Konrad z Dziadów (zob. bunt, buntownik). W epoce pozytywizmu podkreślano rolę człowieka jako istoty rozumnej, zdolnej do pracy dla dobra ogółu i zaangażowanej (zob. praca u podstaw). Z kolei literatura wojenna ukazuje z jednej strony człowieka cierpiącego i odartego z godności, a z drugiej zdolnego do największego okrucieństwa (np. utwory Tadeusza Borowskiego oraz Zofii Nałkowskiej).