Ironia¶

Figura retoryczna oparta na zamierzonej różnicy między dosłownym sensem wypowiedzi, a sensem właściwym, ukrytym. W odróżnieniu od kłamstwa zazwyczaj nie ma na celu wprowadzania odbiorcy w błąd, choć nie zawsze jest łatwa do rozpoznania. Bywa łączona z sarkazmem i złośliwością, może mieć na celu ośmieszenie rozmówcy. Mówi się również o ironii losu bądź ironii sytuacji, kiedy rzeczywistość weryfikuje nasze oczekiwania bądź pewność siebie. W dialogach platońskich chętnie stosowana przez Sokratesa, który z początku udaje, że nie zna się na omawianym temacie i prosi rozmówcę o wyjaśnienie, by następnie, poprzez umiejętnie zadane pytania, uświadomić rozmówcy, że ten wie dużo mniej, niż mu się z początku wydawało. W romantyzmie jenajskim ironia polegała na łączeniu przeciwieństw, wychodzeniu ponad własne stanowisko oraz na traktowaniu twórczości jako gry, w której autor może ujawniać się w dziele i łamać czwartą ścianę.