Redakcja „Wolne Lektury”

h1. Przykładowa notatka edytorska o uwspółcześnieniach

h2. Uwspółcześnienia (0.4; wybrane przykłady typowych i charakterystycznych zmian)

h3. Interpunkcja

1. Przeciwnie, rad bym był ruszyć w szeroki świat, napatrzeć się ludziom i krajom, oraz zaznać wszelakich przygód. > 

Przeciwnie, rad bym był ruszyć w szeroki świat, napatrzeć się ludziom i krajom oraz zaznać wszelakich przygód.

lub krótszy zapis:

Przeciwnie, rad bym był ruszyć w szeroki świat, napatrzeć się ludziom i krajom, oraz zaznać wszelakich przygód. > (...) napatrzeć się ludziom i krajom oraz zaznać wszelakich przygód.

2. (...) wrażenie nauk ojca pierzchło, i jąłem na nowo snuć marzenia, unoszące mnie daleko za lądy i morza (...) > 

(...) wrażenie nauk ojca pierzchło i jąłem na nowo snuć marzenia unoszące mnie daleko za lądy i morza (...)

lub krótszy zapis:

(...) wrażenie nauk ojca pierzchło, i jąłem na nowo snuć marzenia, unoszące mnie daleko za lądy i morza (...) > 

(...) marzenia unoszące mnie (...)

h3. Fleksja

Zmodernizowano końcówki fleksyjne wyrazów w narzędniku i miejscowniku lp r. ż. i r. n. oraz narzędniku lm: -em, -emi; -iem, -iemi, np.:

w zaklętem > w zaklętym

(o) tem (pięknie) > tym

niem > nim

niczem > niczym

towarzyskiem > towarzyskim

poczem > po czym

przedewszystkiem > przede wszystkim (tu również zmodernizowano pisownię łączną/rozdzielną)

swoję > swoją

patrzała > patrzyła (z dwóch form dopuszczalnych wybrano tę o mniej archaicznym brzmieniu)

aniołkowie głaskali > aniołki głaskały (uwspółcześniono formę archaiczną)

biegnąć > biec

h3. Pisownia joty

Uwspółcześniono pisownię przyswojonych wyrazów obcego pochodzenia z jotą: np.:

lilij > lilii 

miljony > miliony 

liberji > liberii

komedya > komedia

historja > historia

waryacye > wariacje

h3. Pisownia łączna / rozdzielna

przytym > przy tym

przedemną > przede mną

z pod > spod

z tąd > stąd

z nad > znad

poczem > po czym

przedewszystkiem > przede wszystkim

niema > nie ma (jako czasownik)

Konsekwentnie uwspółcześniono pisownię z -by np. 

wtedybym > wtedy bym 

któryby > który by

h3. Pisownia wielką/małą literą:

(...) przy drzwiach go dopadłszy, Boże drogi! czegośmy mu nie nagadały! jakimiśmy go miłymi, serdecznymi słowy nie osypały! > (...) przy drzwiach go dopadłszy, Boże drogi, czegośmy mu nie nagadały! Jakimiśmy go miłymi, serdecznymi słowy nie osypały!

h3. Składnia:

mię > mnie

rajskimi uśmiechy > rajskimi uśmiechami 

wydawało mu się mądrem i doskonałem > 

wydawało mu się mądre i doskonałe (w związku ze zmianą rządu czasownika)

na kawałku, który wolnym został > 

na kawałku, który został wolny (tu również zmiana szyku wyrazów)

h3. Szyk wyrazów:

na kawałku, który wolnym został > 

na kawałku, który został wolny

h3. Ubezdźwięcznienia / udźwięcznienia:

z pod > spod (tu zmodernizowano również pisownię łączna/rozdzielną)

z tąd > stąd

strzedz > strzec

módz > móc

h3. Zmiany leksykalne (w tym ortograficzne):

wziąść > wziąć

passya > pasja

rądle > rondle

owdzie > ówdzie 

Eskimka > Eskimoska (zmiana zgodnie ze współczesną formą) 

oglądnęła > obejrzała (zamieniono regionalizm małopolski na formę ogólnopolską)

kędy > gdzie (zastąpiono słowo archaiczne współczesnym; typ zmiany wprowadzanej wyjątkowo: najczęściej w tłumaczeniach tekstów, szczególnie tych przeznaczonych dla dzieci)

h3. Ponadto dokonano następujących zmian:

mówić prawdę, choćby przykrą była > 

mówić prawdę, choćby była przykra

Dokonano zmiany w zakresie składni (przykrą - przykra) oraz szyku zdania, ponieważ tekst jest skierowany do dzieci z pierwszych lat szkoły podstawowej i należy zadbać o jego klarowność językową. Decyzję o daleko idącej modyfikacji tekstu przesądziło również to, że w tym przypadku mamy do czynienia z tłumaczeniem, a nie oryginalnym tekstem polskim

Przywrócono zgodnie z oryginałem imiona głównych bohaterów - Kaj i Gerda, zamiast: Jaś i Marysia.