Przypisy - wytyczne ogólne¶

Modyfikowanie istniejących przypisów - wersja 0.3¶

Edytowany tekst może już być opatrzony przypisami. Mogą być to:

przypisy autorskie - czyli przypisy pochodzące od autora dzieła
Oznaczone są one tagami (znacznikami): <pa>...<pa>.

Tych przypisów zasadniczo nie należy modyfikować.
Wyjątek stanowią ewentualne literówki i błędy interpunkcyjne. Przed wprowadzeniem zmian należy zapoznać się z zasadami uwspółcześnienia tekstu, a podczas redagowania zachować ostrożność i pamiętać, że zmiany powinny być w tym przypadku właściwie czysto estetyczne.
Jeśli z jakichś względów merytorycznych uznamy za konieczne dodanie wyjaśnienia do przypisu autorskiego, należy to uczynić za pomocą wtrącenia ujętego w nawiasy kwadratowe, treść którego kończymy zaznaczeniem pochodzenia wtrącenia: --- red. WL:
Treść-przypisu-autora. [Treść-dodatkowego-objaśnienia --- red. WL.]
albo:
Treść-przypisu-autora [treść-dodatkowego-objaśnienia --- red. WL] dalszy ciąg-przypisu-autora.

Przejrzenie i redakcja przypisów autorskich należy do zadań przy tworzeniu wersji 0.3 tekstu przygotowywanego do publikacji.

przypisy tłumacza - czyli przypisy pochodzące od autora przekładu danej pozycji literackiej
Oznaczone są one tagami (znacznikami): <pt>...<pt>.

Do tego rodzaju przypisów stosują się te same zasady co do przypisów autorskich: zasadniczo nie modyfikujemy ich, poprawiając jedynie literówki i interpunkcję, a w razie stwierdzenia błędu merytorycznego dodajemy komentarz od redaktorki/redaktora WL ujęty w nawiasy kwadratowe i odpowiednio podpisany.

Przejrzenie i redakcja przypisów tłumacza należy do zadań przy tworzeniu wersji 0.3 tekstu przygotowywanego do publikacji.

przypisy redakcji źródła - przypisy pochodzące od redakcji wydania z którego zaczerpnięto edytowany tekst.
Przypisy redakcji źródła oznaczone są tagami (znacznikami): <pr>...<pr>.
Mogą one być włączone do wydania tekstu w bibliotece WL, jeśli nie są objęte prawem autorskim, tzn. jeśli redaktor zmarł odpowiednio dawno albo jeśli udostępnił on wyniki swojej pracy na wolnych licencjach. Ten rodzaj przypisów możemy modyfikować uzasadnionych przypadkach:

• gdy zawierają literówki lub błędy interpunkcyjne
• gdy zawierają błędy rzeczowe
• gdy są niewyczerpujące bądź wymagają od czytelnika specjalistycznej wiedzy (np. językoznawczej)
• gdy są zredagowane w sposób niezrozumiały dla współczesnego czytelnika
• gdy ich treść się zdezaktualizowała i nie odpowiadają już obecnemu stanowi wiedzy

Jeśli zmiany wprowadzone w treści przypisu redakcji źródła nie mają jedynie charakteru estetycznego (poprawienie literówek i interpunkcji), ale merytoryczny, powinniśmy także zmienić otaczające je tagi (znaczniki) z <pr>...<pr> na: <pe>...<pe> (czyli tagi przypisu edytorskiego).

Przejrzenie i redakcja przypisów redakcji źródła należy do zadań przy tworzeniu wersji 0.3 tekstu przygotowywanego do publikacji.

przypisy edytorskie - czyli przypisy dodawane przez redakcję WL, podczas tworzenia wersji 0.5 przygotowywanego do publikacji utworu.
Dostrzeżone w treści przypisów edytorskich błędy merytoryczne, językowe lub literówki należy koniecznie poprawić.

Skróty stosowane w przypisach¶

W przypisach stosować powinniśmy zestandaryzowaną pisownię skrótów. Piszemy np. red., nie: redakc.; fr., nie: franc., gr., nie: grec.; lm, nie: l. mn. itd. Pisownię powszechnie stosowanych skrótów należy oprzeć na zaleceniach współczesnych wydań słowników PWN (tam także należy sprawdzać pisownię skrótów w przypadku wszelkich wątpliwości; w przypadkach nietypowych można sięgnąć do specjalnych słowników skrótów tego wydawnictwa).

Opracowaliśmy listę typowych, najczęściej używanych skrótów.

Lista skrótów stosowanych w przypisach

Lista skrótów biblijnych

Interpunkcja i znaki specjalne¶

Przyjęliśmy następującą notację interpunkcyjną:

Znak pauzy (em-dash) zapisujemy jako --- oddzielone spacjami, czyli za pomocą trzech dywizów (krótkich kresek wprowadzanych z klawiatury); w edytowanych przez nas tekstach myślnik reprezentowany jest właśnie jako pauza.

Znak półpauzy (en-dash) zapisujemy jako --. Półpauzę bez spacji stosujemy dla wyrażenia relacji "od... do..." takich jak:

• przedziały liczbowe, np. "Adam Mickiewicz żył w latach 1798--1855";
• przedziały czasowe wyrażone słownie, np. "lipiec--sierpień".

Półpauzę oddzieloną spacjami stosujemy w przypadku mieszanej relacji "od... do...": słowno-liczbowej, np. sierpień 2000 -- lipiec 2001.

Znak dywizu zapisywany jako pojedyncza krótka kreska bez spacji - pełni funkcję łącznika i zasadniczo jest znakiem międzywyrazowym; przykłady występowania:

• flaga biało-czerwona;
• Pawlikowska-Jasnorzewska;
• 10-dniowy;
• Warszawa 00-932;
• trzecio- i drugorzędny;
• lo-ko-mo-ty-wa; k-u-b-e-k;
• miejsce opublikowania książki, np. Warszawa-Kraków.

Cudzysłowy podstawowe mają postać polskich cudzysłowów apostrofowych („a”), w przypadku których stosujemy tzw. kodowanie symboliczne, tak więc cudzysłów otwierający zapisujemy za pomocą dwóch przecinków, a zamykający -- komputerowego cudzysłowu prostego ("): ,,a". Znaki te są dostępne z klawiatury, zatem taki sposób zapisu stanowi znaczne ułatwienie. Jedyną możliwością stosowania cudzysłowów apostrofowych w docelowej postaci jest każdorazowe wybieranie ich z zestawu znaków specjalnych znajdujących się poniżej okienka edycji, co w praktyce jest czynnością mniej ekonomiczną.

Uwaga! Tytuły czasopism wyróżniamy przy pomocy cudzysłowów apostrofowych, np. ,,Tygodnik Powszechny", ,,Słowo Polskie", ,,Życie Warszawy".

Cudzysłowy ostrokątne niemieckie (»a«) pełnią funkcję cudzysłowów 2. stopnia i używane są w przypadku wystąpienia cytatu w cytacie.

Cudzysłowy ostrokątne francuskie («a») służą wyodrębnianiu partii dialogowych i przytoczeń w utworach poetyckich. Należy pamiętać, że cudzysłów otwierający stosujemy tylko raz! Jeżeli w naszym wydaniu źródłowym pojawiają się cudzysłowy otwierające na początku każdego wersu lub każdej strofy (w przypadku dłuższych dialogów bądź przytoczeń), należy je wykasować. Cudzysłów otwierający pozostawiamy tylko w miejscu, w którym rozpoczyna się cytowany fragment lub partia dialogowa.

Uwaga! Kropkę stawiamy zawsze po cudzysłowie (nawet wtedy, gdy w cudzysłów brane jest całe wypowiedzenie bądź kilka wypowiedzeń). Inne znaki kończące wypowiedzenie: wykrzyknik oraz znak zapytania umieszczamy przed cudzysłowem.

Wielokropki zapisujemy za pomocą trzech kropek wprowadzanych z klawiatury.

Podczas składu tekstu wszystkie znaki interpunkcyjne kodowane symbolicznie zostaną automatycznie podmienione na znaki właściwe.

Odnośniki do Biblii zapisujemy z podaniem standardowego skrótu biblijnego (dostępna jest lista przyjętych przez nas skrótów) i wskazaniem odpowiedniego rozdziału i wersu (z dwukropkiem oddzielającym nr rozdziału od nr. wersu), np: Pnp 1:5. Przedziały wersowe zapisujemy, jak wszystkie relacje "od... do...", za pomocą dwóch dywizów (symbolizujących półpauzę) bez spacji (np.: Pnp 1:5--7). Tak samo zapisujemy przedziały pomiędzy wersami różnych rozdziałów (np.: Pnp 1:5--2:7).

Przypisy kończymy kropką nawet wtedy, jeśli przypis zaczyna się słowem pisanym z małej litery (tak rozpoczyna się większość przypisów słownikowych). Jedyny wyjątek: w kontekście samoistnego wtrącenia redakcyjnego (oznaczonego nawiasami kwadratowymi); typowa sytuacja wygląda następująco:

Treść-przypisu-autora. [Treść-dodatkowego-objaśnienia --- red. WL.]

(patrz: modyfikowanie przypisów -- przypisy autorskie); samoistne wtrącenia tego typu następują po całości przypisu oryg.

Wielokropka poprzedzającego słowo (np. na początku akapitu/zdania: ...Początek) nie oddzielamy od tego słowa spacją.